Tacettin DURMUŞ

UNESCO’nun 2016 yılında Dünya Mirası Listesine dahil ettiği Ani Arkeolojik Alanı'ndaki kazı çalışmalarında keşfedilen Anadolu'daki ilk ‘suda doğum küveti’ yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgi odağı oluyor.

Serhat Kalkınma Ajansı’nın destekleriyle Ani’de ki “Büyük Hamam ve Çevresinin Kazı, Rölöve, Restitüsyon Projesi" kapsamında yapılan kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkartılan eserler, arkeoloji dünyasına kazandırılıyor.

Ani'de, Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ani Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan öncülüğünde yürütülen kazı çalışmalarına çeşitli üniversiteden bilim insanları, sanat tarihçileri ve öğrenciler katılıyor.

Kazı Başkanı Muhammet Arslan, bugüne kadar devam eden kazı çalışmalarında Selçuklu Mescidinin bulunmasının ardından, Türk ilim adamı Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi'nin doğumundan bahsettiği, Selçuklu dönemine ait büyük hamamda taş küvetin ortaya çıkarıldığını söyledi.

Dünyadaki ilk suda doğumun gerçekleştirildiği taş küvetin arkeoloji dünyasında büyük ilgi uyandırdığını söyleyen Arslan, “2019 yılından beri bu alanda kazı çalışmalarımız devam ediyor. Çalışmalarımız kapsamında Selçuklu Hamamını ortaya çıkardık. Yapım tarihini tam olarak bilmiyoruz ama 12. yy’ın birinci yarısında bu hamamın var olduğu öngörüyoruz. Dünyadaki ilk suda doğumun, Ani Ören Yeri’nde ortaya çıkartılan Selçuklu Hamamı yerleşkesinde bulunan taş küvet içerisinde yapıldığını ortaya çıkardık. Anili Türk ilim adamı Kadı Burhanettin’in tek nüshası İstanbul’da Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan 'Enisü'l-Kulub' adlı tek eseri var. Kadı Burhanettin bu kitabının önsözünde hayatını anlatır ve şöyle der; ‘Annem benden önce 5 çocuk dünyaya getirmiş. Bana olan hamileliği çok sancılı geçtiğinden dolayı, hekim tavsiyesiyle Ani’deki bu hamamda doğum yapmış’. Yani bir hekim o dönem neden hamamda doğumu tavsiye eder? Çünkü hamamın vermiş olduğu sıcaklıktan kaynaklı vücut gevşemesinin olacağından dolayı daha kolay doğum gerçekleşmiştir. Kitapta yazıldığı gibi Ani’de yaptığımız kazılar sırasında; ‘küvet benzeri eserler bulduğumuzda bu eser suda doğuma işaret edecektir’ diye düşünüyoruz. 2022 yılı kazı sezonunda bu taş küveti ortaya çıkarttık. Çünkü bu taş küvet hamamın soğukluk mekanında değil de sıcaklık mekanında yer alıyor. Yapılan incelemeler de bunu ortaya çıkartıyor. Bugün bilimsel literatürde dünyadaki ilk suda doğumum 1803 yılında Fransa’da gerçekleştirildiğini yazar. Halbuki 12. yy’da dünyadaki ilk suda doğum örneklerinden ilkinin Ani’de gerçekleştirildiğini anlıyoruz.” dedi.